Πηγή 1 . «Καλόν εντάφιον η βασιλεία»
Ο
Ιουστινιανός, λίγο πριν δώσει εντολή στους στρατηγούς να χτυπήσουν τους
στασιαστές, είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει το θρόνο και να φύγει. Η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα όμως τον έπεισε ν’ αλλάξει την απόφασή του λέγοντάς του:
«Όποιος
γεννήθηκε, αναπόφευκτα θα πεθάνει. Στο βασιλιά όμως είναι αδικαιολόγητη η φυγή.
Εγώ δε θα μπορούσα να ζω χωρίς την πορφύρα, ούτε
επιθυμώ να ζήσω την ημέρα που δε θα με αποκαλούν βασίλισσα. Εάν λοιπόν
εσύ, βασιλιά, θέλεις να σωθείς, μπορείς: Και χρήματα πολλά έχουμε, και θάλασσα
και πλοία. Σκέψου όμως μήπως, στο μέλλον, μετανιώσεις που σώθηκες φεύγοντας,
αντί να μείνεις εδώ και να πεθάνεις. Διότι σε μένα αρέσει κάποιος λόγος
παλαιός, που λέει ότι είναι καλό να
πεθαίνει κανείς βασιλιάς.»
Προκόπιος, Yπέρ των πολέμων
Πηγή 2. "Αποτροπή φυγής Ιουστινιανού- καταστολή Στάσης του Νίκα"
Η στάση έλαβε τεράστιες διαστάσεις, η πρωτεύουσα βρέθηκε στις φλόγες, ένας ανηψιός του Αναστασίου Α’ αναγορεύθηκε αυτοκράτορας και φόρεσε την πορφύρα μέσα στον Ιππόδρομο. Ο Ιουστινιανός νόμισε ότι όλα είχαν χαθεί γι’ αυτόν και ετοιμαζόταν να τραπεί σε φυγή. Το θάρρος όμως της αυτοκράτειρας Θεοδώρας τον απέτρεψε από το σχέδιο αυτό, ενώ τον θρόνο του έσωσε η αποφασιστικότητα του Βελισαρίου και η δεξιότητα του Ναρσή.Σε διαβουλεύσεις με τους Βενέτους ο Ναρσής διέσπασε την ενότητα των επαναστατών, ενώ ο Βελισάριοςεισέβαλε στον Ιππόδρομο με ένα στρατιωτικό άγημα που ήταν πιστό στον αυτοκράτορα και κατατρόπωσε τους ανυποψίαστους επαναστάτες. Μία αποτρόπαια σφαγή, που στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες λαού, έθεσε τέλος στο επαναστατικό κίνημα.
Τόμοι: Α’+Β’+Γ’ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΗΝΑ 1978
Τίτλος πρωτοτύπου: GESCHICHTE DES BYZANTINISCHEN STAATES
Μετάφραση: ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Επιστημονική εποπτεία: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Κ. ΧΡΥΣΟΣ
Πηγή 3. Οι Δήμοι του Ιπποδρόμου
Οι δήμοι κάθε πόλης ήταν από παλιά διαιρεμένοι σε Πρασίνους και Βενέτους. Δεν πάει όμως πολύς καιρός που άρχισαν να σκορπίζουν τα χρήματά τους για χάρη των ονομάτων και των θέσεων που καταλαμβάνουν οι θεατές στον Ιππόδρομο, να εκθέτουν τον εαυτό τους στις πιο οδυνηρές κακώσεις και, το αποκορύφωμα, να πεθαίνουν, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, με τον πιο ατιμωτικό θάνατο.Συνάπτουν μάλιστα και μάχες με την αντίπαλη μερίδα, χωρίς να ξέρουν καλά-καλά γιατί ριψοκινδυνεύουν, αν και είναι βέβαιο ότι, ακόμη και αν νικήσουν τους αντιπάλους τους στη μάχη, θα οδηγηθούν αμέσως στη φυλακή και θα εκτελεστούν, αφού βασανιστούν με το χειρότερο τρόπο. Έτσι φυτρώνει στην ψυχή τους το μίσος για τους άλλους χωρίς σοβαρή αιτία κι αυτή η έχθρα διαρκεί αιώνια, καταλύοντας κάθε είδους κοινωνική σχέση και εξ αίματος συγγένεια, αλλά και το δεσμό της φιλίας, ακόμη και όταν οι οπαδοί των αντίπαλων χρωμάτων είναι αδέλφια ή κάτι παρόμοιο. Δεν ενδιαφέρονται ούτε για τα θεία ούτε για τα ανθρώπινα, παρά μόνο για τη νίκη, και δεν έχει καμιά σημασία γι’ αυτούς, αν διαπράττεται κάποια ασέβεια προς τους θεούς και παραβιάζονται οι νόμοι και το πολίτευμα από τους δικούς τους ανθρώπους ή τους εχθρούς. Δεν νοιάζονται επίσης καθόλου αν στερηθούν τα απαραίτητα για τη ζωή τους και η πατρίδα τους ζημιωθεί στις πιο στοιχειώδεις ανάγκες της, αρκεί μόνο να ωφεληθεί η παράταξή τους (μέρος), όπως ονομάζουν τους ομοϊδεάτες τους (συστασιώτες). Σ’ αυτό το μιαρό έργο συμμετέχουν και γυναίκες, όχι μόνο ακολουθώντας, αλλά και αντιστρατευόμενες, κατά περίπτωση, τους άνδρες τους, αν και δεν πηγαίνουν καθόλου στα θέατρα ούτε και ελαύνονται από κάποια άλλη αιτία. Και δεν μπορώ να χαρακτηρίσω αλλιώς το φαινόμενο αυτό παρά ως ψυχασθένεια. Έτσι λοιπόν έχουν τα πράγματα στις πόλεις σχετικά με τους δήμους του Ιπποδρόμου.
Προκόπιος, Υπέρ των πολέμων, Ι, 24, έκδ. Ηaury, 123.
Πηγή 4. [Σκέψεις του Ιουστινιανού για φυγή-Στέψη Υπατίου]
Ο αυτοκράτορας φοβήθηκε και θέλησε να φορτώσει σε δρόμωνα τα πολύτιμα πράγματα και να πλεύσει στην Ηράκλεια της Θράκης, αφού αφήσει πίσω του το στρατηλάτη [=magister militum] Μούνδο, να φρουρεί το Παλάτι μαζί με το γιο του και 3.000 άνδρες και τον Κωνσταντίολο, και τους κουβικουλαρίους. Οι δήμοι έσυραν τους νεκρούς και τους πέταξαν στη θάλασσα, αφού σκότωσαν και πολλές γυναίκες. Όταν διαδόθηκε η φήμη ότι ο αυτοκράτορας μαζί με την Αυγούστα έφυγε για τη Θράκη, οι δήμοι αναγόρευσαν αυτοκράτορα τον πατρίκιο Υπάτιο, κάθισε στο κάθισμα του Ιπποδρόμου και τον επευφημούσαν οι δήμοι και άκουγε τις βρισιές κατά του Ιουστινιανού. Και ήλθαν από το προάστειο των Φλακιανών οι νεότεροι Πράσινοι, οι θωρακοφόροι, που ανέλαβαν να ανοίξουν το Παλάτι και να βάλουν μέσα σ’ αυτό τον Υπάτιο.
Ο αυτοκράτορας, αφού πληροφορήθηκε την πυρκαϊά που έβαλε ο όχλος και το τόλμημα του Υπατίου, μπήκε στο Παλάτι και ανέβηκε στα λεγόμενα Πούλπιτα, πίσω από το Κάθισμα του Ιπποδρόμου στο Τρίκλινο [αίθουσα δεξιώσεων] με τις χάλκινες πύλες, μαζί με το Μούνδο, τον Κωνσταντίολο και το Βελισάριο και άλλους συγκλητικούς και ένα ένοπλο στρατιωτικό σώμα και κουβικουλαρίους και σπαθαρίους. Ο κουβικουλάριος Ναρσής βγήκε έξω και, μοιράζοντας χρήματα, παρέσυρε μερικούς από τον δήμο των Βενέτων. Αυτοί άρχισαν να φωνάζουν: «Ιουστινιανέ Αύγουστε, συ νικάς (tu vincas). Κύριε, σώσε τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και τον αυγούστα Θεοδώρα». Τότε το πλήθος διχονόησε και η μία παράταξη όρμησε εναντίον της άλλης...
Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C. de Boor, τ. 1 (Λειψία 1883), 181-186.Πβλ. The Chronicle of Theophanes Confessor.
Byzantine and Near Eastern History (AD 214-813), αγγλ. μετ., εισαγωγή και σχόλια C. Mango - R. Scott - G. Greatrex,
Οξφόρδη 1997. A. Cameron, Circus Factions. Blues and Greens at Rome and Byzantium, Οξφόρδη 1976, 318-333
(=Appendix C: A Circus Dalogue).
Πηγή για τις ιστορικές πηγές 2,3 και 4 , Βιβλίο Εκπαιδευτικού Β' Γυμνασίου
