Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής πρόσφατα ανάρτησε Κριτήρια Αξιολόγησης για το μάθημα της ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, σύμφωνα με το νέο ΠΔ (ΦΕΚ 126/Α΄/11-11-2016) “Περί σχολικού και διδακτικού έτους και της αξιολόγησης των μαθητών του Γυμνασίου”.
Σύμφωνα με την Εισαγωγικές διευκρινίσεις το ΙΕΠ αναγνωρίζει την ανάγκη για σύνταξη δειγματικών κριτηρίων αξιολόγησης – γραπτής εξέτασης για κάθε κλάδο του μαθήματος με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ώστε να υποστηριχθούν οι εκπαιδευτικοί στη σύνταξη δικών τους κριτηρίων που θα είναι συνεπή με τους στόχους και το πνεύμα του ΠΔ και των «Οδηγιών για τον εξορθολογισμό της ύλης» (Αρ. Πρωτ. 148083/Δ2/13-09- 2016).
Για το λόγο αυτό προχώρησε στη δημιουργία ομάδας εργασίας για τη δημιουργία τριών ενδεικτικών κριτηρίων αξιολόγησης για τις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις Ιουνίου που θα αποτελείται το καθένα από δύο μέρη:
- α) ένα κριτήριο για τη Νεοελληνική Γλώσσα προβλεπόμενης διάρκειας 1.30 ώρας και
- β) ένα κριτήριο για τη Νεοελληνική Λογοτεχνία διάρκειας επίσης 1.30 ώρας.
Κρίθηκε σκόπιμη, επίσης, η σύνταξη τριών ενδεικτικών ωριαίων κριτηρίωναξιολόγησης για την ανακεφαλαιωτική αξιολόγηση του Α΄ τετραμήνου, όπως προβλέπεται από το ΠΔ, αποσκοπώντας σε μια περισσότερο αυστηρή στάθμιση των απαιτουμένων σε κάθε κριτήριο αξιολόγησης.
Τα κριτήρια αξιολόγησης, που ακολουθούν, είναι προσαρμοσμένα στο ΠΔ και στις «Οδηγίες» και έχουν παραδειγματικό χαρακτήρα. Σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούνται με τα συγκεκριμένα παραδείγματα η πολυτυπία των κειμένων και η ποικιλία ερωτήσεων – δραστηριοτήτων που καταγράφονται στις «Οδηγίες».
Τα κείμενα και οι ερωτήσεις αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες διδακτικέςενότητες του σχολικού βιβλίου και είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας. Επίσης, οι ερωτήσεις και η τυπολογία των θεμάτων σχετίζονται με το διδακτικό περιεχόμενο και τη στοχοθεσία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας σε κάθε τάξη.
Όλες οι ερωτήσεις – δραστηριότητες , σε κάθε περίπτωση, προϋποθέτουν την εξοικείωση των μαθητών με αυτές, ώστε να μην αιφνιδιάζονται κατά τις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις από πρωτόγνωρες τεχνικές ερωτήσεων. Τα κριτήρια αξιολόγησης στηρίζονται σε σύντομα κείμενα ή αποσπάσματα κειμένωνπου προέρχονται από τα διδακτικά βιβλία ή από άλλη πηγή (όπου αυτό προβλέπεται). Σε κάθε κείμενο υπάρχουν απαραίτητα προλογικά σχόλια με τα οποία εντάσσεται το απόσπασμα στο όλο του κειμένου, για να διευκολύνονται οι μαθητές/τριες στην κατανόηση του αποσπάσματος. Κάτω από κάθε κείμενο υπάρχει παραπομπή και αναφέρεται o δικτυακός τόπος από τον οποίο αντλήθηκε το κείμενο. Τέλος, τα κείμενα που επιλέχθηκαν θεωρούνται κατάλληλα, ως προς το ύφος και το περιεχόμενο, για μαθητές/τριες Γυμνασίου.
Ως προς τα ζητήματα δομής και γλώσσας του κειμένου δόθηκε έμφαση στην αξιολόγηση της ικανότητας των μαθητών/τριών στην κατανόηση της λειτουργικής διάστασης των γλωσσικών φαινομένων και όχι τόσο στις γνώσεις για τη γλώσσα με όρους παραδοσιακής γραμματικής. Οι δραστηριότητεςπαραγωγής λόγου είναι ενταγμένες σε επικοινωνιακό πλαίσιο και ο καθορισμός του κειμενικού είδους αφορούν κυρίως τη σύνταξη συγκεκριμένων κειμενικών ειδών, όπως π.χ. άρθρο, επιστολή, κ.ά. Επιπλέον, δίνονται στις συγκεκριμένες δραστηριότητες σαφείς οδηγίες προς τους μαθητές/τριες.
Για την αξιοποίηση μεγαλύτερης ποικιλίας ασκήσεων δόθηκαν σε πολλά επιμέρους θέματα των κριτηρίων εναλλακτικές επιλογές με στόχο τη διαβάθμιση της δυσκολίας και της προσαρμογής στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικέςκαι άλλες συνθήκες της κάθε τάξης. Σε κάθε θέμα υπάρχουν ενδεικτικέςαπαντήσεις ή άξονες ή κριτήρια για την αξιολόγηση της κάθε ερώτησης – δραστηριότητας.
Α. Στον κλάδο της Γλωσσικής Διδασκαλίας (Έκθεση)
Οι μαθητές/τριες πλέον στις Προαγωγικές Εξετάσεις Έκθεσης στο Γυμνάσιο εξετάζονται σε κείμενο γραπτό παρεμφερές και όχι ίδιο με κάποιο από αυτά που διδάχθηκαν στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Πρέπει να συνοδεύεται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα όπου δηλώνονται ο συντάκτης του, η χρονολογία και το μέσο δημοσίευσης του και όποια άλλη πληροφορία για τη συγκυρία δημοσίευσης και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο δημιουργίας του κρίνεται αναγκαία από τον/την εκπαιδευτικό. Οι μαθητές/τριες καλούνται να απαντήσουν σε τρία (03) θέματα.
- Το πρώτο θέμα αναφέρεται στην κατανόηση του κειμένου και του επικοινωνιακούπλαισίου στο οποίο εντάσσεται.
Με αυτό το θέμα ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών είτε να εντοπίζουνκαι να παρουσιάζουν τις πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο, είτε να επισημαίνουν το επικοινωνιακό πλαίσιο του (τον πομπό, τον/τους δέκτη/ες, το μέσο επικοινωνίας, τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε) είτε να αναγνωρίζουντο βασικό μήνυμα του και να το συσχετίζουν με τις περιστάσεις επικοινωνίας είτε να σχολιάζουν χωρία του είτε να εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο «συνομιλεί» το κείμενο με το σκίτσο, τη φωτογραφία κ.τ.λ. που το συνοδεύει.
Το συγκεκριμένο θέμα βαθμολογείται με έξι (06) μονάδες.
- Το δεύτερο θέμα αναφέρεται σε ζητήματα δομής και γλώσσας του κειμένου και με αυτό το θέμα ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών:
α) είτε να αναγνωρίζουν τη δομή ολόκληρου του κειμένου ή τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου είτε να αποδίδουν με πλαγιότιτλους ή με τη μορφή διαγράμματος τη νοηματική αλληλουχία του κειμένου είτε να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις που βοηθούν στη συνοχή του κειμένου είτε να διακρίνουν στο κείμενο σημεία όπου υπάρχει περιγραφή, αφήγηση, επιχειρηματολογία ή/και
β) είτε να εξηγούν τη συνεισφορά της γραμματικοσυντακτικής δομής κάποιου χωρίου στο νόημα του (π.χ. η χρήση της παθητικής σύνταξης αντί της ενεργητικής) είτε να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών (π.χ. η επιλογή να χρησιμοποιηθεί ιστορικός ενεστώτας αντί του αορίστου κ.ά.) είτε να μετασχηματίζουν, λαμβάνοντας υπόψη τις περιστάσεις επικοινωνίας, λέξεις ή φράσεις ή απόσπασμα του κειμένου ως προς την μορφολογία ή ως προς τη σύνταξη ή ως προς τη σημασιολογία/το λεξιλόγιο ή ως προς τα σημεία στίξης ή ως προς το ύφος του κειμένου. Το συγκεκριμένο θέμα βαθμολογείται με τέσσερις (04) μονάδες.
«Της παιδείας οι ρίζες είναι πικρές, μα οι καρποί γλυκοί». Αριστοτέλης
- Το τρίτο θέμα αναφέρεται στην παραγωγή γραπτού λόγου.
Ζητείται από τους/τις μαθητές/τριες να συντάξουν ένα κείμενο που να ανταποκρίνεται στη γλωσσική τους εμπειρία, το είδος του οποίου καθορίζεται με σαφήνεια, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σημεία του κειμένου που τους έχει δοθεί ή αναπτύσσουν προσωπικέςαπόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Με το κείμενο αυτό ελέγχονται τα εξής:
α) ο βαθμός προσαρμογής στις παραμέτρους της επικοινωνίας (πομπός, μήνυμα, δέκτης, ύφος)
β) ο βαθμός μορφολογικής επάρκειας (ορθογραφία, στίξη, ορθές γραμματικές και συντακτικές δομές)
γ) ο βαθμός δομικής επάρκειας δ) ο βαθμός νοηματικής επάρκειας (κατά πόσον διαθέτει το κείμενο τις απαραίτητες πληροφορίες, κατάλληλη επιχειρηματολογία κ.τ.λ.)
ε) ο βαθμός τήρησης των χαρακτηριστικών του κειμενικού είδους στο οποίο ανήκει.
Η έκταση του κειμένου που καλούνται να παραγάγουν μπορεί να κινείται μεταξύ διακοσίων (200) και τριακοσίων (300) λέξεων, ανάλογα με την τάξη των μαθητών/ τριών. Το συγκεκριμένο θέμα βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.
Β. Στον κλάδο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Το κείμενο (ποιητικό ή πεζό) που δίνεται στους/στις μαθητές/τριες επιλέγεταιμεταξύ των κειμένων που έχουν μελετηθεί στην τάξη. Στην Γ’ τάξη υπάρχει και η δυνατότητα να επιλεγεί άγνωστο κείμενο, ομοειδές ή ομόθεμο με τα κείμενα που μελετήθηκαν. Το κείμενο πρέπει να συνοδεύεται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα όπου δηλώνονται ο/η λογοτέχνης, ο τίτλος του βιβλίου, η χρονολογία έκδοσης και όποια άλλη πληροφορία (π.χ. ιστορικό πλαίσιο κ.ά.) κρίνεται αναγκαία από τον/ την εκπαιδευτικό. Επίσης, το κείμενο είναι δυνατόν να συνοδεύεται από εικόνα.
- Το πρώτο θέμα αναφέρεται στην κατανόηση του κειμένου και με αυτό ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών:
α) είτε να εντοπίζουν στο κείμενο (πεζό ή ποιητικό) ορισμένες πληροφορίες, όπως τα πρόσωπα, τον χώρο, τον χρόνο, το σκηνικό, το κοινωνικό πλαίσιο, το πρόβλημα που απασχολεί τα πρόσωπα, κατευθύνει τη δράση τους κ.τ.λ., τεκμηριώνοντας την άποψη τους με στοιχεία του κειμένου,
β) είτε να αναγνωρίζουν τα βασικά θέματα ή τις ιδέες που απασχολούν τον/τη λογοτέχνη και τη στάση που υιοθετεί απέναντι σε αυτά/αυτές, τεκμηριώνοντας την άποψη τους με στοιχεία του κειμένου,
γ) είτε να αναλύουν κάποιον από τους χαρακτήρες (κίνητρα, αξίες, επιλογές κ.τ.λ.), τεκμηριώνοντας την άποψη τους με στοιχεία του κειμένου,
δ) είτε να εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο «συνομιλεί» το κείμενο με την εικόνα που το συνοδεύει.
Το συγκεκριμένο θέμα βαθμολογείται με έξι (06) μονάδες.
- Το δεύτερο θέμα αναφέρεται σε ζητήματα δομής και γλώσσας του κειμένου και με αυτό ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών:
α) είτε να αναγνωρίζουν τη διάκριση ανάμεσα στο περιεχόμενο (τι λέει το κείμενο) και στις επιλογές ως προς τη μορφή (πώς το λέει το κείμενο), επισημαίνοντας βασικά στοιχεία οργάνωσης της αφηγηματικής πλοκής ή της ποιητικής γραφής,
β) είτε να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο συγκεκριμένους δείκτες (π.χ. αφηγηματικούς τρόπους, αφηγηματικές τεχνικές, σχήματα λόγου κ.ά.) και να σχολιάζουν τον λειτουργικό τους ρόλο,
γ) είτε να επισημαίνουν και να αξιολογούν ως προς το αποτέλεσμα που έχουν για τον αναγνώστη μαθητή/ την αναγνώστρια μαθήτρια οι γλωσσικές και υφολογικές επιλογές του/της λογοτέχνη.
«Η εκπαίδευση είναι δύναμη που γιατρεύει την ψυχή». Πλάτωνας
- Το τρίτο θέμα αναφέρεται στην παραγωγή γραπτού λόγου και απορρέει από το κείμενο. Προτείνονται ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης και ένα θέμαδημιουργικής γραφής και κάθε μαθητής/τρια επιλέγει ένα από τα δυο.
Ι. Όσον αφορά την αναγνωστική ανταπόκριση ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών
α) είτε να σχολιάζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, πράξεις και συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο τεκμηριώνοντας την άποψη τους με στοιχεία του κειμένου και του εισαγωγικού σημειώματος,
β) είτε να συγκρίνουν ιδέες, αξίες, στάσεις, πράξεις και συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με αντίστοιχες του σήμερα,
γ) είτε να συσχετίσουν ιδέες, αξίες, στάσεις, πράξεις και συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα κ.τ.λ.
ΙI.Όσον αφορά τη δημιουργική γραφή, οι μαθητές/ τριες καλούνται:
α) είτε να αναδιηγηθούν τμήμα της ιστορίας από την οπτική γωνία συγκεκριμένου ήρωα (π.χ. με μορφή ημερολογίου, επιστολής κ.τ.λ.),
β) είτε να αλλάξουν ή να συμπληρώσουν δημιουργικά το αρχικό κείμενο (π.χ. με τη δημιουργία νέας σκηνής ή διαλόγων, την εισαγωγή στοιχείων περιγραφής ή σχολίων ή οπτικών, ακουστικών και άλλων εικόνων κ.ά.),
γ) είτε να διατυπώσουν σκέψεις και να εκφράσουν συναισθήματα που τους ενεργοποιεί η ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου σε ένα νέο κείμενο το οποίο υιοθετεί τα χαρακτηριστικά κειμενικού είδους (ποιητικού ή πεζού) που ορίζεται από τον/την εκπαιδευτικό.
Με το κείμενο αυτό:
α) ως προς το περιεχόμενο ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών να αξιοποιούν με τρόπο ευρηματικό τα δεδομένα του κειμένου.
β) ως προς τη δομή ελέγχεται ο βαθμός ανταπόκρισης του μαθητικού κειμένου στο κειμενικό είδος που ζητείται.
γ) ως προς τη μορφή ελέγχονται το ύφος (επιλογή κατάλληλου λεξιλογίου, ιδιωματισμών, σύνταξης που υπηρετούν τον σκοπό του κειμένου και ταιριάζουν στο κειμενικό είδος και το επικοινωνιακό πλαίσιο) και η χρήση της γλώσσας (ορθογραφία, σύνταξη, σαφήνεια στη διατύπωση, στίξη κ.τ.λ.)
Η έκταση του κειμένου που καλούνται να παραγάγουν οι μαθητές/τριες μπορεί να κινείται μεταξύ εκατό (100) και διακοσίων (200) λέξεων. Η συγκεκριμένη ερώτηση βαθμολογείται με οκτώ (08) μονάδες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου